ქონების გადასახადი ფიზიკური პირის:
1 ნოემბერს იწურება ფიზიკური პირების მიერ ქონების გადასახადის დეკლარაციის საგადასახადო ორგანოში წარდგენის ვადა. დღევანდელ კომენტარში მოკლედ, ძირითადი პრინციპების დონეზე, განვმარტავთ, რა არის ფიზიკური პირების ქონების გადასახადი და ვის ევალება აღნიშნული გადასახადის დეკლარირება და ბიუჯეტში გადახდა.
ტრადიციულად შეგახსენებთ, რომ სტატიაში / ვიდეო კომენტარში დაფიქსირებული განმარტებები და მოსაზრებები წარმოადგენენ საგადასახადო-სამეცნიერო ვიდეო ჟურნალ TaxInfo-ს პოზიციას, რომელიც შეიძლება არ ემთხვეოდეს საგადასახადო ორგანოს პოზიციას კონკრეტულ საკითხთან მიმართებაში.
1. რა სახის ქონებაზე იხდის ფიზიკური პირი ქონების გადასახადს?
ქონების გადასახადს ფიზიკური პირი იხდის მის საკუთრებაში არსებულ შემდეგ ქონებებზე: მიწაზე, შენობა-ნაგებობასა და მსუბუქ ავტომობილზე. პირი ქონების გადასახადს არ იხდის ფიზიკური პირის საკუთრებაში არსებულ სხვა სახის ქონებაზე მაგალითად საიუველირო და ანტიკვარულ ნივთებზე, ნახატებზე, საათებსა თუ სხვა ქონებაზე.
2. მიწის გადასახადი
ფიზიკური პირი ვალდებულია 1 ნოემბრის (2024წ.) ჩათვლით საგადასახადო ორგანოში წარადგინოს ქონების დეკლარაცია და 15 ნოემბრის ჩათვლით (2024წ.) გადაიხადოს კუთვნილი მიწის გადასახადი, თუ ის მიმდინარე წლის 1 აპრილის მდგომარეობით საკუთრებაში ფლობდა სასოფლო ან/და არასასოფლო სამეურნეო დანიშნულების მიწის ნაკვეთს. ამასთან, 1 აპრილამდე რეალიზებული ან 1 აპრილის შემდეგ შეძენილი მიწის ნაკვეთები ქონების გადასახადის დეკლარაციაში არ ჩაიწერება და გადასახადით არ დაიბეგრება.
მაგალითი #1: ქონების გადასახადი ფიზიკური პირის
მაგალითად, თუ პირი 1 აპრილამდე 1 დღით ადრე 31 მარტს მოახდენს მის საკუთრებაში არსებული მიწის ნაკვეთის რეალიზაციას, მიუხედავად იმ გარემოებისა, რეალიზაციის მომენტამდე რა პერიოდის განმავლობაში ფლობდა ის მიწის ნაკვეთს, აღნიშნული მიწის ნაკვეთი ქონების დეკლარაციაში შეტანასა და მიწის გადასახადით დაბეგვრას არ ექვემდებარება.
3. 40 000 ლარიანი შემოსავლის ზღვარი მიწის გადასახადთან მიმართებაში
ხაზი უნდა გაესვას იმ გარემოებას, რომ პირი ვალდებულია დაადეკლარიროს მის საკუთრებაში მიმდინარე წლის 1 აპრილამდე არსებული მიწის ნაკვეთები და გადაიხადოს ქონების გადასახადი მიუხედავად იმ გარემოებისა, აღემატებოდა თუ არა მისი და მისი ოჯახის წინა წლის შემოსავლები 40 000 ლარს.
4. მიწის გადასახადის გაანგარიშება
რაც შეეხება მიწის გადასახადის გაანგარიშებას, ის გამოითვლება მიწის ნაკვეთის ფართობის გამრავლებით საგადასახადო განაკვეთზე, რომელიც მიწის ნაკვეთის ტიპის, ადგილმდებარეობისა და კატეგორიის მიხედვით დიფერენცირებულია. გადამხდელს თავად არ უწევს გადასახადის გაანგარიშება, რადგან ქონების გადასახადის დეკლარაციაში მიწის ნაკვეთის მონაცემების სწორად მითითების შემთხვევაში დეკლარაციასი ქონების გადასახადი გაანგარიშებას პროგრამა ახდენს ავტომატურად.
5. მიწის გადასახადთან დაკაშირებული შეღავათები
მნიშვნელოვანია აღინიშნოს, რომ გარკვეული სახის მიწის ნაკვეთებთან მიმართებაში საგადასახადო კოდექსი ითვალისწინებს საგადასახადო შეღავათებს: მაგალითად, მიწის გადასახადისგან გათავისუფლებულია ფიზიკური პირის საკუთრებაში არსებული ის მიწის ნაკვეთები, რომელზეც განთავსებულია კერძო ან მრავალბინიანი საერთო სახლები (მ.შ. სახლებთან დაკავშირებული ეზოს ფართების ჩათვლით), ფიზიკური პირის მიერ 2004 წლის 1 მარტამდე შეძენილი სასოფლო-სამეურნეო მიწის ნაკვეთები, მაღალმთიან დასახლებებში მუდმივად მცხოვრების პირების საკუთრებაში არსებული მიწის ნაკვეთები ამ დასახლებაში და ა.შ. საგადასახადო კოდექსი ადგენს მიწის გადასახადთან დაკავშირებულ სხვა ბევრ შემთხვევას, რომელიც პირმა ინდივიდუალურად უნდა შეამოწმოს.
6. მიწის გადასახადთან დაკავშირებული საგადასახადი შეღავათების გამორიცხვა
ხაზგასასმელია ის გარემოება, რომ მიწის ნაკვეთებთან დაკავშირებული ზემოდ ჩამოთვლილი შეღავათი არ ვრცელდება, თუ პირი თავად არ იყენებს მიწის ნაკვეთს და ის იჯარით, ქირით, უზუფრუქტით ან სხვა მსგავსი ფორმით გადასცემს მას სხვა პირს. ასეთ შემთხვევაში, მიწის ნაკვეთები დაექვემდებარება დეკლარირებას და ქონების გადასახადით დაბეგვრას.
7. ქონების (გარდა მიწისა) გადასახადი
რაც შეეხება ქონების გადასახადს პირის საკუთრებაში არსებულ შენობა-ნაგებობასა და მსუბუქ ავტომობილზე, ხსენებულ ქონებასთან მიმართებაში პირი ვალდებულია წარადგინოს ქონების გადასახადის დეკლარაცია და გადაიხადოს ქონების გადასახადი მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ პირისა და ოჯახის წინა წლის ჯამური შემოსავალი აღემატებოდა – 40 000 ლარს. იმ შემთხვევაში, თუ ფიზიკური პირის და ოჯახის ჯამური შემოსავალი წინა წელს არ აღემატება 40 000 ლარს, პირს ქონების გადასახადის (გარდა მიწის გადასახადისა) გადახდის ვალდებულება არ წარმოეშვება. იმ შემთხვევაში, თუ პირის წინა წლის შემოსავალი არ აღემატება 40 000 ლარს, პირი ქონების გადასახადს არ იხდის არც იჯარით გაცემულ ან/და ეკონომიკურ საქმიანობაში სხვაგვარად გამოყენებულ ქონებაზე. აღნიშნული ეხება მეწარმე ფიზიკურ პირსაც ე.წ. ინდ. მეწარმესაც.
8. 40 000 ლარიანი ზღვარის გაანგარიშება
რაც შეეხება შემოსავლების 40 000 ლარიანი ზღვარს, აღნიშნულის გაანგარიშებისას მხედველობაში მიიღება პირის და მისი ოჯახის წვერების მიერ წინა წლის განმავლობაში მიღებული შემოსავლები, მათ შორის: ხელფასი (დამსაქმებლის მიერ დაკავებული გადასახადების ჩათვლით), პენსია, დარიცხული დივიდენდი (კომპანიის მიერ დაკავებული საშემოსავლო გადასახადის ჩათვლით), საიჯარო შემოსავლები (მეიჯარის მიერ დაკავებული საშემოსავლო გადასახადის ჩათვლით), სამეწარმეო საქმიანობით მიღებული დასაბეგრი შემოსავალი – მოგება, ავტომობილის რეალიზაციით მიღებული მოგება – ნამეტი შემოსავალი, საცხოვრებელი ბინის/სახლის რეალიზაციით მიღებული მოგება – ნამეტი შემოსავალი, თუ მისი რეალიზაცია პირმა განახორციელა ბინის/სახლის შეძენის მომენტიდან 2 წლის ვადაში, სხვა შემთხვევაში ბინის რეალიზაციით მიღებული მოგება გაანგარიშებაში არ გაითვალისწინება. 40 000 ლარიანი ზღვარის გაანგარიშებისას ხდება ასევე პირის და მისი ოჯახის წევრების მიერ ქონების უსასყიდლოდ (მემკვიდრეობით, ჩუქებით) მიღებული შემოსავლების გათვალისწინება, გარდა იმ შემთხვევისა, როცა ქონების უსასყიდლოდ მიღება ხორციელდება ოჯახის წევრისგან (კერძოდ: პირისგან რომელიც ქონების გადასახადის მიზნებისთვის განიხილება ოჯახის წევრად). მნიშვნელოვანია აღინიშნოს, რომ 40 000 ლარიანი ზღვარის გაანგარიშებისას მხედველობაში არ მიიღება უცხოეთში მცხოვრები საქართველოს მოქალაქეების მიერ საქართველოს ფარგლებს გარეთ მიღებული შემოსავლები და მათი შემოსავლების დათვლისას გაითვალისწინება მხოლოდ ის შემოსავლები, რომლებსაც აღნიშნული პირები იღებენ საქართველოში: მაგალითად საქართველოში ბინის/სახლის გაქირავებით მიღებული შემოსავალი, ან შეძენიდან 2 წლის განმავლობაში მათი რეალიზაციის მიღებული მოგება – ნამეტი შემოსავალი და ა.შ.
9. ოჯახის ცნება ქონების გადასახადის მიზნებისთვის
რაც შეეხება პირის ოჯახის წევრებს. ქონების გადასახადის მიზნებისთვის პირის ოჯახის წევრებად ითვლებიან მისი მეუღლე და არასრულწლოვანი შვილები. რაც შეეხება მასთან ერთად მუდმივად მცხოვრებ სხვა პირებს მაგალითად სრულწლოვან შვილებს, მშობლებს, დედმამიშვილებს, ხსენებული პირები ქონების გადასახადის მიზნებისთვის ჩაითვლებიან პირის ოჯახის წევრებად, თუ თავად ეს პირი ჩათვლის, რომ ხსენებულ პირები მასთან ერთად მუდმივად ცხოვრობენ დაა ამასთან საერთო მეურნეობას ეწევიან. პირის ნების საწინააღმდეგოდ, მასთან ერთად ერთ სახლში ცხოვრების მიუხედავად, ქონების გადასახადის მიზნებისთვის, ხსენებული ნათესავები (მეუღლის და მცირეწლოვანი შვილების გარდა) პირის ოჯახის წევრებად არ ჩაითვლებიან.
10. ქონების გადასახადის გაანგარიშება
რაც შეეხება ქონების გადასახადის გაანგარიშებას. ქონების გადასახადის გაანგარიშება ხდება პირის მიერ წინა წელს მის საკუთრებაში არსებული შენობა-ნაგებობის, მათ შორის მშენებარე შენობა-ნაგებობის, და მსუბუქი ავტომობილის საბაზრო ფასის გამრავლებით ქონების გადასახადის განაკვეთზე, რომელიც შეადგენს 0,2%-ს, თუ პირისა და მის ოჯახის წინა წლის შემოსავალი აღემატებოდა – 40 000 ლარს, მაგრამ ნაკლები იყო 100 000 ლარზე, ხოლო პირის და მისი ოჯახის წინა წლის შემოსავალი ტოლი იყო ან აღემატებოდა 100 000 ლარს, მაშინ ქონების გადასახადის განაკვეთი იქნება 4 ჯერ მეტი – 0,8%. ხაზგასასმელია ის გარემოება, რომ თუ პირი შენობა ნაგებობას ან მსუბუქ ავტომობილს საკუთრებაში ფლობდა არა სრული წლის, არამედ წლის გარკვეული პერიოდის განმავლობაში, მაშინ ქონების გადასახადის გაანგარიშება განხოციელდება ქონების საკუთრებაში ფლობის პერიოდის პროპორციულად.
მაგალითი #2: ქონების გადასახადი ფიზიკური პირის
ცოლ-ქმარი, რომელთა შემოსავალი გასულ წელს აღემატებოდა 100 000 ლარს, წინა წლის განმავლობაში საკუთრებაში ფლობდა 300 000 ლარის საბაზრო ღირებულების საცხოვრებელ ბინას, 250 000 ლარის ღირებულების აგარაკს და 40 000 ლარი ღირებულების მსუბუქ ავტომობილს. საცხოვრებელი ბინა და აგარაკი აღირიცხებოდა ქმრის სახელზე, ხოლო მსუბუქი ავტომობილი აღირიცხებოდა მისი მეუღლის სახელზე.
მოცემულ შემთხვევაში, ქმრის მიერ 15 ნოემბრამდე ბიუჯეტში გადასახდელი ქონების გადასახდელი იქნება – 4 400 ლარი (=300 000 ლარი * 0,8% + 250 000 ლარი * 0,8%), ხოლო მისი მეუღლის მიერ – 320 ლარი (= 40 000 ლარი * 0,8%).
იმ შემთხვევაში კი, თუ დავუშვებთ, რომ ოჯახი აგარაკს გასული წლის განმავლობაში საკუთრებაში ფლობდა მხოლოდ 6 თვე, რადგან 6 თვის გასვლის შემდეგ ოჯახმა მოახდინა მისი რეალიზაცია, მაშინ ქმრის მიერ ბიუჯეტში გადასახდელი ქონების გადასახადი შეიცვლება და იქნება – 3 400 ლარი (=300 000 ლარი * 0,8% + 250 000 ლარი * 0,8% * 6 თვე / 12 თვე).
აღსანიშნავია ის გარემოება, რომ ცოლ-ქმარი უფლებამოსილები არიან საგადასახადო ორგანოში 1 ნოემბრამდე წარადგინონ როგორც ინდივიდუალური ქონების გადასახადის დეკლარაციები და შესაბამისად, ინდივიდუალურად მოახდინონ საკუთარი საგადასახადო ვალდებულებების დეკლარირება, ისე ერთ-ერთმა მათგანმა წარადგინოს საოჯახო ქონების გადასახადის დეკლარაცია და ჯამურად მოახდინოს ორივე პირის ქონების გადასახადის ვალდებულებების დეკლარირება.
11. დასასრული
დღეისთვის სულ ეს იყო. შეგახსენებთ, რომ საგადასახადო კოდექსის ვიდეო კომენტარის წარმომდგენია აუდიტორული კომპანია TaxInfo და საგადასახადო ადვოკატი – დიმიტრი გაგოშიძე. კითხვების ან შენიშვნების შემთხვევაში გთხოვთ დაგვიკავშირდეთ მითითებულ საკონტაქტო მისამართებზე. მადლობა, რომ გვისმენდით!
ავტორები: დიმიტრი გაგოშიძე (საგადასახადო ადვოკატი), ნინო ბობოხიძე (TaxInfo, საგადასახადო მენეჯერი) კონტაქტი: +995 599 69 71 01
